W warunkach dobrej pielęgnacji wszystkie młode drzewa mają skłonność do obfitego tworzenia pąków kwiatowych w trzy lub cztery lata po ich posadzeniu do sadu. Cięcie może zahamować ten proces lub opóźnić go o kilka lat.
Jednym z warunków tworzenia się pąków kwiatowych jest obecność pędów owoconośnych charakterystycznych dla danego gatunku lub odmiany. U jabłoni odmiany Mclntosh będą to krótkopędy, u odmiany Jonatan – krótkopędy i umiarkowanie rosnące długopędy, u odmiany wiśni Lutówka — umiarkowanie rosnące długopędy. Na drzewach nie ciętych pędy takie tworzą się już w drugim roku po ich posadzeniu do sadu. Powstają one obficie nawet wtedy, gdy stworzymy drzewom w sadzie warunki do intensywnego wzrostu poprzez obfite nawożenie, odpowiednią uprawę gleby lub nawadnianie. Intensywny wzrost wywołany wymienionymi wyżej czynnikami nie stanowi przeszkody w tworzeniu się krótkopędów lub wolno rosnących długopędów, a więc typowych elementów owoconośnych. Jeśli w ciągu roku lub dwóch młode drzewo wyda kilkanaście pędów długich, to mają one w sumie dużo pąków liściowych. W następnym roku, tylko 2 lub 3 pąki na pędzie przekształcą się ponownie w pędy długie. Pozostałe pąki przekształcają się w krótkopędy. Im więcej pąków tym więcej krótkopędów i tym większe potencjalne możliwości do powstania pąków kwiatowych.
Inaczej się dzieje gdy intensywny wzrost drzew wywołany jest przez cięcie. Cięcie hamując powstawanie pędów owoconośnych uniemożliwia tworzenie się pąków kwiatowych.
Cięcie młodych drzew może polegać na skracaniu pędów lub ich usuwaniu. Skracanie pędów bardziej opóźnia formowanie się pąków kwiatowych niż usuwanie pędów. Jeśli każdy pęd w koronie skrócimy o 1/3 to działamy na każdy z nich pobudzając je do intensywnego wzrostu. Jeśli natomiast usuniemy 1/3 pędów, wycinając je u nasady, to pozostawione pędy zareagują na cięcie w mniejszym stopniu bowiem działanie cięcia jest lokalne, ograniczone do traktowanych pędów. Na pozostawionych pędach mogą się utworzyć krótkopędy i pąki kwiatowe.
Tabela. Wpływ wycinania i skracania młodych pędów jabłoni odmiany Mclntosh na liczbę pąków kwiatowych (wg A. Miki, M. Grochowskiej, A. Karaszewskiej)
| Sposoby cięcia | Suma pąków kwiatowych na drzewie utworzona w ciągu 5 lat od posadzenia | |
| jabłonie silnie rosnące na A2 | jabłonie karłowe na M26 | |
| Coroczne wycinanie 1/3 pędów | 261 | 267 |
| Coroczne skracanie pędów o 1/3 | 165 | 233 |
| Coroczne skracanie pędów o 2/3 | 54 | 238 |
| Nie cięte | 488 | 499 |
Im większa jest skłonność drzew do tworzenia pędów, na których później tworzą się owoce, tym mniejszy jest wpływ cięcia na tworzenie się pąków kwiatowych. Drzewa starsze tworzą więcej pędów owoconośnych niż drzewa młode. Stąd też można je ciąć dosyć mocno bez obawy istotnego zahamowania procesu tworzenia się pąków. Podobnie jest z drzewami szczepionymi na podkładkach karłowych i z mutantami krótkopędowymi. Mają one duże skłonności do tworzenia krótkopędów i mniej reagują na cięcie niż drzewa szczepione na podkładkach silnie rosnących (tabela).
Ilość pąków kwiatowych na drzewie zależy nie tylko od obecności odpowiednich pędów owoconośnych, lecz także od wielkości korony. Jak wiemy z poprzedniego podrozdziału cięcie hamuje rozrastanie się koron. Drzewa cięte są mniejsze i zazwyczaj proporcjonalnie do tego mają mniej pąków kwiatowych.
Dzięki rozlicznym badaniom wiemy obecnie, że umiarkowany wzrost pędów jest konieczny, aby pąki kwiatowe mogły się na nich formować. Wiemy także, że do tego procesu konieczny jest odpowiedni zapas substancji organicznych (cukrów, białek i innych), które wytwarzane są w liściach i gromadzone w pędach. Zacienienie liści lub ich uszkodzenie przez choroby albo szkodniki uniemożliwia tworzenie się pąków.
Cięcie, jak już wspomniałem, może znacznie zmniejszać powierzchnię liści na drzewie i w ten pośredni sposób wpływać ujemnie na proces formowania się pąków kwiatowych.
Trzeba także dodać na koniec, że prawie każde cięcie zmniejsza liczbę pąków kwiatowych, które już w czasie cięcia znajdują się na drzewie. Przy cięciu wiosennym, w zależności od sposobu jego wykonania, ubywa od 10 do 30% pąków kwiatowych.