Zabiegi uzupełniające cięcie i ich działanie na drzewa – Przyginanie pędów
Przyginanie pędów stosowano już w XVIII-wiecznych ogrodach przy-pałacowych w celu uformowania sztucznych koron drzew. Znano działanie tego zabiegu przejawiające się słabszym wzrostem przygiętych pędów. W sadach towarowych przyginanie pędów zaczęto powszechnie stosować we Włoszech na początku lat pięćdziesiątych przy formowaniu palmet skośnych. W tym samym czasie w Niemczech i w Holandii zaczęła się rozpowszechniać uprawa jabłoni w formie wrzecionowej, a w Belgii w formie szpaleru swobodnego. Również i te korony formowano stosując zarówno cięcie jak i przyginanie pędów. Wkrótce też podjęte zostały liczne doświadczenia w celu wyjaśnienia jaki wpływ wywiera przyginanie pędów na wzrost drzew i ich owocowanie.
Pędy rosnące w koronie mniej lub więcej pionowo można przygiąć do położenia skośnego, poziomego lub nawet do dołu, jeśli tylko są one odpowiednio elastyczne. Przyginając pędy zmieniamy ich położenie w stosunku do działającej na nie siły ciążenia. Siła ciążenia działa na roślinę powodując jej najsilniejszy wzrost w kierunku przeciwnym do ziemi, to znaczy pionowym. Równocześnie części rośliny wyżej położone rosną silniej niż części leżące niżej. Zjawisko to nazywamy grawimorfizmem.
Pęd położony w koronie pionowo rośnie silniej niż pęd położony poziomo. Jeśli pęd pionowy przygniemy do poziomu, to osłabimy jego wzrost. Długość przyrostów rocznych zmniejsza się średnio od 1/4 do 1/3. Zmienia się także sposób rozgałęzienia się pędu. Pęd pionowy wydaje najsilniejsze przyrosty z pąków szczytowych. Pęd położony skośnie wydaje przyrosty mniej lub bardziej równomierne na całej swej długości. Pęd przygięty do poziomu daje najsilniejsze przyrosty u podstawy, najsłabsze w środku i nieco silniejsze u wierzchołka. Pęd przygięty w formie łuku lub pionowo w dół wydaje najsilniejsze przyrosty w tej części, która jest najwyżej, a więc na szczycie łuku lub u podstawy. Sposób rozgałęzienia się pędów w zależności od ich położenia przedstawia rysunek.
Wpływ położenia pędu na charakter jego wzrostu: a – pęd poziomy tworzy najsilniejsze przyrosty u podstawy; b — pęd zgięty w formie łuku tworzy najsilniejsze przyrosty w części szczytowej; c – pęd pionowy wydaje najsilniejsze przyrosty z pąków szczytowych; d – pęd ukośny rozgałęzia się równomiernie wzdłuż całej osi.
Przyginając pędy na młodym drzewie możemy regulować intensywność i charakter wzrostu korony. Pędy przygięte rosną słabiej, natomiast pędy nie przygięte rosną przez to silniej. Jeśli przygniemy w koronie pędy boczne zostawiając przewodnik, to bardzo znacznie pobudzamy go do wzrostu. Przyginanie pędów umożliwia łatwe otrzymywanie koron z mocnym przewodnikiem, a także osłabianie wzrostu jednych części korony, aby mogły się rozwijać inne części.
Przyginanie nie tylko zmienia położenie pędów, lecz także wywołuje w nich pewne zmiany anatomiczne. Wiązki przewodzące, znajdujące się w korze i drewnie ulegają częściowemu zgnieceniu, a czasem i przerwaniu. Pędy przygięte mają utrudniony odpływ asymilatów i równocześnie dopływ soli mineralnych. Wymiana pokarmów między przygiętymi pędami a pozostałymi częściami drzewa jest utrudniona. W warunkach, gdy drzewo młode rośnie intensywnie, te wymienione wyżej zmiany w jego procesach życiowych wywierają dodatnie działanie na tworzenie się pąków kwiatowych.
Jeśli pędy zostaną przygięte na wiosnę lub najpóźniej do końca czerwca, to w lipcu i w sierpniu tworzą się na przygiętych pędach pąki kwiatowe. Przyginanie pędów przyspiesza wejście młodych drzew w okres owocowania.
W poprzednim rozdziale podkreśliłem niekorzystne działanie cięcia na owocowanie młodych drzew. Okazuje się, że cięcie może być zastąpione przez przyginanie pędów. Na młodych drzewach, niektóre pędy rosną pod ostrym kątem w stosunku do przewodnika i z tego powodu nie nadają się one na konary. Dawniej pędy takie wycinano. Obecnie przyginamy je do położenia poziomego i pozostawiamy w koronie. Większa ilość pędów w koronie daje w rezultacie wyższe plony owoców (tabela).
Tabela. Liczba utworzonych pąków kwiatowych i wielkość plonu owoców w zależności od sposobu formowania koron młodych jabłoni
| Mclntosh | Wealthy | |||
| Sposób formowania koron | suma pąków kwiatowych do 5 roku życia drzew | suma plonu do 5 roku życia drzew (kg) | suma pąków kwiatowych do 5 roku życia drzew | suma plonu do 5 roku życia drzew (kg). |
| Korony prawie naturalne formowane za pomocą cięcia | 339 | 14,1 | 205 | 16,5 |
| Korony prawie naturalne formowane przez przyginanie pędów | 548 | 22,6 | 428 | 28,2 |
| Korony luźnopiętrowe formowane przez cięcie | 159 | 10,0 | 222 | 13,6 |
| Korony luźnopiętrowe formowane przez cięcie i przyginanie pędów | 353 | 21,4 | 391 | 29,4 |
Przyginanie pędów skraca oczekiwanie na pierwsze plony. Jabłonie szczepione na podkładkach silnie rosnących i formowane przez cięcie zaczynają owocować w 6 do 8 lat po posadzeniu. Takie same jabłonie formowane za pomocą przyginania pędów zaczynają owocować w 3-5 lat po posadzeniu.